Çalışan memnuniyeti, kurum çalışanlarının işlerinden ve işyeri deneyimlerinden ne kadar hoşnut olduklarını tanımlamak için İnsan Kaynakları alanında kullanılna bir terimdir. Doğru motivasyon ise nasıl motive olduklarını tespit etmek ve tanımlamak için kullanılır. Çalışan memnuniyeti ve motivasyonu bir kuruluşun genel sağlığını belirlemeye yardımcı olabilecek önemli bir ölçüttür, bu nedenle birçok kuruluş çalışan memnuniyetini ölçmek ve değerlendirmek için düzenli anketler, çalışan motivasyonunu ölçmek için de işe alım sırasında kişilik testleri uygularlar.
İş memnuniyeti için en önemli faktörler: Üst yönetim ve idareciler tarafından desteklenme ve takdir edilme; işin üzerinde özerklik ve kontrol duygusu; büyüme ve gelişme fırsatları; iş arkadaşları ile olumlu ilişkiler ; adil ve rekabetçi bir maaş; makul iş yükü; esnek bir program; iyi bir iş/yaşam dengesi; şirket kültürü ile değerlerimizin uyumlu olmasıdır.
Doğru Motivasyon
Üç İhtiyaç Teorisi, otuz yılını motivasyon üzerine araştırmalar yaparak geçirmiş bir Harvard profesörü olan David McClelland’ın en bilinen teorisidir. İnsan doğasını anlamaya ve insanların nasıl seçim yaptığını ölçmek için araçlar geliştirmeye çalışmıştır. Çalışanları neyin motive ettiğini belirlemek için kişilik testlerinin kullanılmasını sağlamıştır.
McClelland’ın bu teorisi en çok kurumsal ortamlarda kullanılır. Üç İhtiyaç teorisine göre çalışma ortamında insanları; ilişki ve yakınlık kurma (bağlılık), başarı, ya da güç motive eder. Bir özellik genellikle daha baskındır, ancak diğerleri de bir bireyde mevcuttur. Peki nedir bu üç şekilde motive olan kişilerin özellikleri ve yöneticiler tarafından bu kişilere verilecek tepkiler?
İlişki ve Yakınlık Kurma (Bağlılık) İle Motive Olan Kişiler
- Kişisel etkileşime gereksinim duyarlar
- Arkadaşlar edinmeye çalışırlar
- Grup projelerine dahil olmaktan hoşlanırlar
- Müdürü, süpervizörleri ile yakın kişisel ilişkiler kurmak isterler
- En kolay, iyi tanıdığı kişilerle çalışırlar
- “İyi” bir insan olarak algılanma gereksinimi duyarlar
- Hoşlanılma, sevilme ihtiyacı duyarlar
- İnsanları mutlu tutmak isterler
- Sosyalleşme fırsatlarını kollarlar
İlişki ve yakınlık kurma ile motive olan kişilere verilecek tepkiler nasıl olmalıdır?
- Arkadaşlarının, ailesinin olduğu ortamlarda yapılan onaylama
- Akşam veya öğlen yemeği davetleri
- Kurumun bülteninde isminin geçmesi
- Kurumun kamusal alanında bulunan duyuru panosu üzerinde isim ve fotoğrafının olması
- Süpervizöründen kişisel notlar almak
- Doğum günü, özel günler ve yıldönümünün süpervizörü tarafından hatırlanması
- Bir konuşma esnasında süpervizörün, kişinin eşinin, evcil hayvanının veya arkadaşının isminden bahsetmesi
- İşyeri ile ilgili sosyalleşme fırsatları
- Kişisel etkileşim için fırsatlar sunan görevler
- Arkadaş edinmek için fırsatlar sunan görevler
- Süpervizörden kişisel, sözel tebrikler
- Dosyasına konulmak üzere yazılmış takdir veya tavsiye mektubu
- İşyerini veya iş ortamını geliştirmek için fikirlerini sormak
- Teşekkür ifadesi içeren sürpriz not kağıtları
- Başkalarına karşı övmek
- Konuşmak için zaman ayırmak
Başarı Odaklı Kişiler
- Çalışmak ve başarmak için spesifik hedeflere ihtiyaç duyarlar
- Yalnızken daha iyi çalışırlar
- Tamamlayana kadar görevlere sadık kalırlar
- Geri bildirime gereksinim duyarlar
- Sorumluluk almaya çabalarlar
- Problem çözmeyi severler
- Somut, elle tutulur ödüllere ihtiyaç duyarlar
- Uğraştırıcı, mücadele gerektiren problemlerin peşinde koşarlar
- Başarıyı ölçmek için spesifik parametrelere ihtiyaç duyarlar.
…ve bazen aşırıya kaçarak hedeflerine ulaşmak için insanları feda ederler.
Başarı ile motive olan kişilere verilecek tepkiler nasıl olmalıdır?
- Hedef ile ilgili kararlarda bilgi verme fırsatları
- Onları görevlendirecek sorumluluklar vermek
- Hedefleri başarmakta yenilikçi fikirler yaratma fırsatı
- Sergilenebilecek tarzda somut ödüller, plaketler, rozetler
- Spesifik bir başarı için yazılmış tavsiye mektubu
- İşyeri bülteninde bir başarı hikayesi
- Açıkça ifade edilmiş hedefler içeren mesleki ödevler
- Kendilerini etkileyecek kararlara dahil olmak
- Herhangi bir toplantının gündemini önceden haber vermek
- Zamanlarını boşa harcamamaya özen göstermek
- Yükselme fırsatları
- Resmin bütününde nerede olduklarını gösterme fırsatı sunmak
Güç Odaklı Kişiler
- Başkaları ile çarpışmaya ve etkilemeye gereksinim duyarlar
- Yalnız veya bir grupla takılabilirler
- Başkalarına öğretmekten keyif alırlar
- İnsanların ihtiyaçlarına veya programlarına cevap verebilirler
- Kuruluşun genel hedeflerine dikkat ederler
- Ototrite anlamına gelen ünvanlara tepki gösterirler
- Otorite ve sorumluluk pozisyonlarını ararlar ve kabul ederler
- İkna edicidirler
Güç odaklı olan kişilere verilecek tepkiler nasıl olmalıdır?
- Başkalarını ikna etmelerine izin veren mesleki ödevler
- En üst düzey otoriteler ile etkileşim içinde olmalarına izin veren mesleki görevler
- Verilecek mesleki görevlerin başkalarına öğretme fırsatı yaratması
- Kurum içi etki ve önemlerini belirten bir tavsiye mektubu yazmak
- Süpervizörü ve otorite kişilerle kahve içmek
- Kurum içi bültende kişini insanlar ve programlar üzerindeki etkisini anlatan bir hikaye yayınlamak
- Etkili bir unvan
- Değişiklik ve yenilik yapmasına fırsat vermek
- Fikirlerini dinlemeye zaman ayırmak
- Organizasyonun hizmetlerini pazarlama fırsatları vermek
- Müzakere yapma fırsatları vermek
Aşağıdaki direktif olmayan soruları kendinize veya iş arkadaşlarınıza yönelterek nasıl motive olduklarını anlayabilirsiniz
- En çok ve en az hangi işinden keyif almıştın?
- Mükemmel bir süpervizör ya da müdür sence nasıl olmalıdır? (ilişki ve yakınlık kurmaya odaklı kişiler arkadaş gibi; başarı odaklı kişiler parametreler ve kontrol noktaları sunan bir partner; güç odaklı kişiler hedefi bilmek ve yalnız bırakılmak ister)
- Yaptığın iş için aldığın en mükemmel ve olabilecek en kötü ödül ne oldu?
Tabii ki insanlar yaşamlarının farklı dönemlerinde farklı şeylere ihtiyaç duyarlar. Motivasyonları da zamanla değişir. Bu yüzden eğer işverenseniz bir çalışanınıza iki yıl önce verdiğiniz değerlendirmenin hala güncel olup olmadığına emin olun.
Uzm. Psikolog (Çift-Aile-Çocuk ve Ergen Sorunları)
