Aşk Stilleri

Aşk Stilleri

Kaç çeşit aşk vardır?

Aşk stilleri teorisi, 1973’te Kanadalı psikolog John Alan Lee tarafından formüle edildi. Bu teori altı tür aşktan bahseder: 1) Eros(tutkulu aşk), 2) Ludus(oyun gibi aşk), 3) Storge(arkadaşça aşk), 4) Mani(sahiplenici aşk), 5) Pragma(mantıklı aşk) ve 6) Agape (özgeci aşk). John Lee, bu aşk türlerini, sevginin ifade tarzına göre birbirinden ayırmıştır. Bazı bileşenleri, uzun süreli ve destekleyici ilişkileri teşvik ederken, diğer bileşenlerinin potansiyel olarak yıkıcı yönleri nedeniyle ilişkileri engelleme olasılığı daha yüksektir. Aşk türlerini bilmek, insanların ilişkilerini ve sevgi dolu deneyimlerini daha iyi anlamalarına yardımcı olabilir.

Arkadaşça Aşk Ne Demek?

• Storge (arkadaşça aşk)
  • Aşk, yoğun tutkudan yoksun, sakin, yatıştırıcı, cinsel olmayan bir aşktır, ancak saygıyı, dostluğu, bağlılığı ve yakınlığı kapsar.
  • Storge sevenler genellikle ilişkilerinin kalıcı olacağı ve sorunlarıyla en az acıyla baş etmenin bir yolunu bulacakları varsayımıyla yakınlık içinde büyümüş iyi arkadaşlardır. Ayrılırlarsa, hala iyi arkadaş olarak kalırlar.
  • Fiziksel yakınlık genellikle ilişkide geç gelir. “Aşık olmazlar”, istikrarlı bir aşka dönüşürler.

“Birinin seni senin istediğin gibi sevmemesi, seni tüm varlığıyla sevmediği anlamına gelmez.”

“En iyi arkadaşın en iyi eşi alması muhtemeldir çünkü iyi bir evlilik, arkadaşlık yeteneğine dayanır.” Friedrich Nietzsche, filozof, 1878

“Temeli dostluk olmayan her aşk, kum üzerine kurulmuş bir malikaneye benzer.” Ella Wheeler Wilcox, şair, gazeteci

Özgeci Aşk Ne Demek?

• Agapic (‘sen’ merkezli-özgeci aşk)
  • Bu aşk özverili, bağışlayıcı, verici ve karşılığında hiçbir şey beklemeyen bir aşktır.
  • Agapik aşıklar, sevilen biri acı çektiğinde, onun cehalet/masumluk içinde hareket ettiğini veya aşk nesnesinin kişiliğinden kaynaklanmayan güçlerin kurbanı olduğunu varsayar.
  • Agapik aşıklar asla/nadiren aşktan vazgeçmezler ve sabırlıdırlar (örn.eşinin hapisten çıkmasını bekler).
  •  Ebeveynlerin çocuklarına olan sevgisi genellikle agapik sevgi olarak tanımlanır.

Mantıklı Aşk Ne Demek?

• Pragma (mantıklı aşk)
  • Pragma aşıkları mantıklı, rasyonel ve pratiktir ve bir kişinin belirli yönlerine ilgi duyarlar. Pragma aşıkları partnerlerini varlık ve yükümlülüklere göre değerlendirirler ve sevgilerini “değersiz” aşk nesnelerine yatıramazlar.Kendi varlıklarına gerçekçi bir şekilde bakma, piyasa değerlerine karar verme ve ardından en iyi “anlaşmayı” elde etmeye eğilimlidirler.
  • Pragma aşığı, bir aşk nesnesine karar verdiğinde, bu kişi vefalı ve sadıktır ve statüsünü ‘aşık’ olarak tanımlar.

“Aşk çoğu zaman, kişilik piyasasındaki değerleri göz önüne alındığında, bekleyebileceklerinin çoğunu elde eden iki insan arasındaki olumlu bir değiş tokuştan başka bir şey değildir.” Erich Fromm, psikolog, 1955

“İlk görüşte aşk denen şeyin bazen sanıldığı kadar büyük bir saçmalık olduğunu düşünmüyorum. Genelde nasıl bir insandan hoşlanacağımıza önceden karar veririz… ve hayran olduğumuz niteliklerin tam bir örneğiyle karşılaştığımızda, pazarlık kısa sürede yapılır.” William Hazlitt, deneme yazarı, 1822

Tutkulu Aşk Ne Demek?

• Eros (Tutkulu Aşk)
  • Erotik aşık, tutku ve romantizm tarafından tüketilir ve aşkın kinestetik yönlerini (ör. dokunma, görme, koku alma, tatma, seks) sever.
  • Erotik aşıkların çoğu zaman akıllarında ideal bir partner vardır ve bu nedenle “ilk görüşte aşka” inanırlar.
  • Aşık olmak arzu edilir bir şeydir ve bu kişi tek eşlidir, ancak genellikle seridir (yani, birbiri ardına tek eşli ilişkiler). Kapsamlı bir taahhüt var.
  • Ayrılıklar patlayıcı ve acı vericidir. Erotik aşık, bir ilişkinin fiziksel ve özellikle cinsel yönlerine odaklanma eğilimindedir.

“İlk görüşte aşkın avantajı ikinci görüşü geciktirmesidir.” Natalie Clifford Barney, yazar, 1962

Oyun Gibi Aşk Ne Demek?

• Ludus (Oyun Gibi Aşk)
  • Gülünç aşık, aşkı oyun ve eğlence olarak görür. Bu kişi aşk ilişkilerini bir oyun gibi ‘oynar’ – en az maliyetle en büyük ödülü almak için.Kendilerine veya başkalarına bağımlılıktan hoşlanmazlar ve bağlılıktan kaçınırlar.Diğer aşk nesnelerini baştan çıkarırken aşk nesnesini (yani eşini) ‘aşık’ olduklarına ikna edebilirler. Çeşitliliğe değer verirler ve muhtemelen çok sayıda cinsel partnerleri vardır. Gülünç bir aşık, genellikle aynı anda birkaç kişiyle hokkabazlık yapar ve her ilişkiyi kimseyi çok sık görmeyecek şekilde yönetir.Ludic aşıklar, aşka bakış açılarında genellikle olgunlaşmamış olarak kabul edilir.
  • Seks genellikle benmerkezcidir ve bir ilişkinin simgesi olmaktan çok sömürücü olabilir.

“Terk edilmeden önce giderim. Ben karar veririm.” Brigitte Bardot, sinema oyuncusu, 1973

Sahiplenici Aşk Ne Demek?

• Mani (Sahiplenici Aşk)
  • Manik aşık yoğun duygu ve cinsel tutku hisseder ve sevdiği kişiye takıntılıdır.
  • Manik aşık ruh hali dalgalanmaları yaşayabilir (coşkudan umutsuzluğa).
  • Manik aşık güvensizdir ve bu nedenle irrasyonel olarak tanımlanabilecek ölçüde (özellikle aşırı derecede) kıskanç, sahiplenici ve kontrolcü olabilir. Manik bir aşık, kısa bir süre için bile olsa aşık olduğu kişi ile temasın kesilmesine veya ondan ayrılmaya tahammül edemez.
  • Aşırı uçta, manik aşıkların cinsel sorunları ve yakın ilişkiler kurma sorunları olabilir.
  • Manik aşık, erosun tutkusunu hisseder, ancak ruh halindeki dalgalanmalar ve kaybetme korkusuyla baş etmeye çalışırken bir ludus oyunu oynar.

“Sahip olma arzusu doyumsuzdur, öyle bir noktaya gelir ki aşktan bile sağ çıkabilir. Bu nedenle sevmek, sevilen kişiyi kısırlaştırmaktır.” Albert Camus, yazar, 1953

• Aşıkların tipine ilişkin genel hususlar.
  •  İnsanlar her zaman “saf” bir aşk tipi değildir. Genellikle her niteliğin değişen derecelerine sahiptirler. Ancak, zamanla veya farklı ilişkilerde değişebilen daha baskın bir tarz olma eğilimindedir.
  • Evli çiftler benzer aşk stillerine sahiptir
  • Erkekler kadınlardan daha romantik olduklarını bildirmektedir (Brown, 1994; Knox & Schacht, 1995; Shepard, 1993).
  • Erkekler kadınlara göre daha çabuk aşık olma eğilimindedir ve erkekler “ilk görüşte aşka” daha çok inanır.
  •  Kadınlar aşka ilişkin görüşlerinde erkeklerden daha işini bilir; muhtemelen gelecekteki ebeveyn ilgisi nedeniyle. Kadın, erkeğin çocuk vermek ve korumak istediğinden emin olmalıdır (Hendrick & Hendrick, 1991).

                                                                                     Bahar Erden

                                                              Uzman Psikolog/Çift ve Aile Terapisti

Kaynaklar

Lasswell, M., & Lobsenz, N. M. (1980). Styles of loving. Garden City, NY: Doubleday.

Lee, J. A. (1973). Colours of love: An exploration of the ways of loving. New York, NY: New Press.

Lee, J. A. (1988). Love styles. In M. H. Barnes, & R. J. Sternberg (Eds), The psychology of love (pp. 38–67). New Haven, CT: Yale University Press.