Alakasız bir zamanda ve ortamda aklınıza aniden gelen rahatsız edici, müdahaleci, zorla giren düşünceler sebebi ile huzursuz olduğunuz ve endişe duyduğunuz oldu mu? İntrusif düşünceler ya da müdahaleci düşünceler diye de isimlendirilen, birdenbire ortaya çıkıyor gibi görünen, şiddet veya cinsellik içerebilen ya da uygunsuz veya utanç verici bir şey yapacağınıza dair yinelenen bir korku hissettiren. İçeriği ne olursa olsun, bu düşünceleri zihninizden ne kadar uzaklaştırmaya çalışırsanız, o kadar devam eden.
Çoğu durumda, müdahaleci düşüncelerin belirli bir anlamı yoktur. Bunların sadece düşünce olduğunu ve bunlara göre hareket etme arzunuzun olmadığını farkettiğiniz sürece, müdahaleci düşünceler zararlı değildir. Genellikle bu beklenmedik tuhaf düşünceler veya görüntüler zaman zaman herkesin başına gelir. Eğer çok fazla düşünmezsek de uçup giderler. Çoğunlukla rahatsız edici olsalar da aklınıza gelen şeyleri yapacağınıza dair gizli bir arzu duyduğunuza işaret değildir.
Bu İnatçı ve Zorla Giren Düşünceler Nelerdir?
Birkaç farklı türde müdahaleci düşünce vardır. Bazı insanlar şu konularda müdahaleci düşüncelere sahip olabilir:
- Mikroplar, enfeksiyonlar veya diğer kirlenme türleri
- Şiddet eylemleri, saldırganlık veya diğer insanlara zarar verme düşünceleri ile birlikte rahatsız edici görüntüler
- Görevleri yanlış yapma veya yarım bırakma konusunda şüpheler
- Din, dine küfretmek veya ahlaksız bir kişi olmak ile ilgili düşünceler
- Cinsel eylemler veya durumlar ile ilgili düşünceler ve rahatsızlık veren görüntüler
- Toplum içinde yanlış davranmak veya yanlış bir şey söylemek
Zorla Giren Düşüncelerin Altında Yatan Sebepler Nelerdir?
İntruzif, yani zorla giren düşünceler nedensiz, rastgele ortaya çıkabildikleri gibi, genellikle herhangi bir yaşam stresi veya anksiyete tarafından da tetiklenebilirler. Bunula beraber, hormon değişimleri gibi biyolojik faktörlerin neden olduğu kısa vadeli bir sorun da olabilirler. Örneğin, doğum sonrası veya regl başlangıcı gibi dönemlerde müdahaleci düşüncelerde bir artış yaşanabilir.
Müdahaleci düşünceler her zaman altta yatan bir durumun sonucu değildir. Herkes bunları yaşayabilir. Ancak, bu düşüncelerin bir semptom olarak ortaya çıktığı birkaç durum vardır. Bunlar şunları içerir:
Obsesif Kompulsif Bozukluk ( OKB )
OKB’de, müdahaleci düşünceler ciddi sıkıntıya neden olur. OKB’li bir kişi genellikle istenmeyen düşüncelerini (obsesyonlar) bastırmak veya durdurmak için önemli çabalar sarf eder. Bu genellikle belirli davranışların veya alışkanlıkların tekrar tekrar yapılmasını içerir. Kompulsiyonlar olarak bilinen davranışlar ve alışkanlıklar kişinin yaşam kalitesine müdahale edebilir. Ancak OKB’nin tedavi ile önemli ölçüde iyileşmesi mümkündür.
Travma Sonrası Stres Bozukluğu ( TSSB )
TSSB ile yaşayan kişiler, yaşadıkları travmatik bir olayla ilgili müdahaleci düşüncelere sahip olabilirler. Bu düşünceler veya anılar, uykusuzluk veya hoş olmayan bir aşırı duyarlılık hali, diğer TSSB semptomlarını ortaya çıkarabilir. TSSB, kişinin günlük işlevlerini yerine getirmesine engel olabilir. Bununla birlikte, travma odaklı tedavi ile semptomlardan kurtulmak mümkündür.
Bu düşünceler beyin hasarı, genel kaygı bozukluğu, bunama, parkinson hastalığı gibi başka bir sağlık sorununun belirtisi de olabilir.
Zorla Giren Düşüncelerle Nasıl Başedelir?
Zorla giren düşüncelerin kalıcı olmasını sağlayan ve geri dönüşünü körükleyen şey, insanların bu düşüncelerle savaşmak için harcadıkları çabadır. İnsanlar düşüncelerle savaşır çünkü içerik yabancı, kabul edilemez ve kim olduklarıyla çelişkili görünür. Zorlayıcı düşünceler güçlüdür çünkü zihninize “yapışmış” gibi görünürler. Ne kadar çok düşünürseniz, o kadar endişelenirsiniz ve düşünceleriniz o kadar kötüleşir.
Savaşmak yerine, bu tehdit edici hissettiren düşüncelerle yaşamayı öğrenmek, onları kabul etmek ve uzaklaştırmaya çalışmamak gerekir. Düşünceye göre hareket etme arzunuz veya niyetiniz yoksa ve gününüze kolayca devam edebiliyorsanız, muhtemelen endişelenecek bir şey yoktur. Müdahaleci düşünceleri yönetmenin en iyi yolu, düşünceye ve içeriğine karşı duyarlılığınızı azaltmaktır.
Bu düşüncelerin endişe yaratmasının sebebi kontrolü ele geçirmesi ve düşüncenin bir güce sahipmiş gibi görünmesidir. İnsanlar bu düşüncelerden kurtulmak için umutsuzca ve acilen çaba gösterme eğilimindedir, bu da paradoksal olarak düşüncelerin yoğunluğunu artırır. Düşünceleri bastırmaya, dikkatlerini dağıtmaya ya da yerine başka bir şey koymaya çalıştıkça, düşünce daha da yapışkan hale gelir.
Müdahaleci düşüncelerden rahatsız olan kişilerin düşünceleriyle yeni bir ilişki kurmayı öğrenmeleri gerekir. Müdahaleci takıntılı düşüncelerle etkili bir şekilde başa çıkmanın tek yolu, kişinin bunlara karşı duyarlılığını azaltmaktır. Bu düşünceler, onlarla iç içe geçerek, onlar hakkında endişelenip mücadele ederek ve onları uzaklaştırmaya çalışarak pekiştirilir. Ayrıca Kaçınmaya çalışarak daha da güçlenirler. Düşünceleri rahat bırakın, onlara ilginç bile değillermiş gibi davranın. Düşüncelerinizin “ne anlama geldiğini” anlamaya çalışmayın.
Ne Zaman Yardım Almak Gerekir?
İstenmeyen düşünceler günlük hayatın rutinlerini aksatmaya başladığında bir ruh sağlığı uzmanı ile görüşmelisiniz. Müdahaleci düşünceleri hakkında korku veya suçluluk hisseden ya da düşüncelerini kontrol etmek için harekete geçmeleri gerektiğini düşünen kişiler daha ciddi bir şey yaşıyor olabilir.
Bilişsel davranışçı terapi, EMDR terapisi, müdahaleci düşünceleri yönetmekte etkili olabilen yöntemlerdir. Bu süreç, genel düşünce kalıplarınızdan bazılarının, negatif öz inançlarınızın değişmesine ve travmatik anılarınızın olumsuz etkilerinden kurtulmanıza yardımcı olacaktır. Ayrıca stresle baş etme yöntemleri geliştirme konusunda da yeni beceriler geliştirmeniz faydalı olacaktır.
Rahatsız edici düşünceler, kaygı, stres veya kişisel travma geçmişi gibi altta yatan sorunun ele alınmasıyla da yönetilebilir. Sahip olduğunuz belirli düşünceler hakkında ayrıntılı olarak konuşmaktan çekiniyor olsanız bile, bir terapistin yine de yardımcı olabileceğini unutmayın.
